De Zeedijk trok al in de jaren twintig homo's en lesbo's aan en nog steeds zijn hier twee cafés met de ouderwetse Amsterdamse gezelligheid:

Cafés: 't Mandje • The Queen's Head

Straatfeesten: Koningsdag • Pride Amsterdam • Hartjesdag

Meer: Geschiedenis • Links

van de homohoreca aan de Zeedijk


> De oudste geschiedenis speelde zich elders in de stad af

Al in 1927 opende de lesbische Bet van Beeren aan de Zeedijk 63 café 't Mandje, waar een heel gevarieerd gezelschap van potten, hoeren, nichten, matrozen en volksjongens kwam. Ook andere tolerante zaken op de Zeedijk, zoals dancing Casablanca en nachtcafé San Francisco trokken de nodige homo's aan.

Een vergelijkbare mix als bij 't Mandje was te vinden bij café Monico van Saar Heshof alias Blonde Saar, dat sinds 1941 maar liefst zestig jaar lang aan de nabijgelegen Lange Niezel 15 zat. Begin jaren zeventig zat aan de Lange Niezel 27 ook nog een gemengd homocafé onder de naam Vraagteken, dat in 1991 kort heropende.

> Lees ook: The Amsterdam Gay Bar Culture 1930-1970




Sluiting van de oude zaken

In de jaren vijftig openden vlakbij 't Mandje twee cafés die ook homopubliek trokken: Groningen op nummer 49 en Violetta op nummer 52. In de Violetta kwamen ook lesbische vrouwen, net als in de Groningen vanaf de jaren zeventig.

Iets zuidelijker, op nummer 73, zat sinds 1969 een vergelijkbaar gemengd café onder de naam Xantippe (niet te verwarren met de lesbische boekhandel Xantippe, die in 1976 aan de Westerstraat 193 begon en later naar de Prinsengracht 290 verhuisde).

Zowel Groningen, Violetta als Xantippe sloten medio jaren tachtig, toen de Zeedijk door de drugshandel een no-go area geworden was. In 1983 had ook 't Mandje zijn deuren al gesloten, maar werd in 2008 weer geopend en is daarmee het oudste nog bestaande LHBT-café van Amsterdam.




Opkomst van nieuwe zaken

Nadat de drugsoverlast bedwongen was, opende in 1998 aan de Zeedijk 20 café The Queen's Head en werd ook het oude straatfeest van de Hartjesdagen weer nieuw leven ingeblazen, bekend om de optocht waarbij vrouwen als mannen en mannen als vrouwen gekleed gaan.

In 2001 volgde op nummer 14 café De Barderij en in hetzelfde jaar kwam op nummer 23-25, pal tegenover The Queen's Head, restaurant-café Cock & Feathers. Aan de Zeedijk 21, op de hoek met de Oudezijds Kolk, opende in 2007 De Engel van Amsterdam, die in 2011 uitbreidde met De Engel Nextdoor in het naastgelegen pand waar voorheen Cock & Feathers zat.

Hiermee was het noordelijke deel van de Zeedijk een nieuw homo-uitgaansgebied geworden, maar na aanzienlijke populariteit rond 2010 verdween het bijna weer net zo snel als het was ontstaan: nadat in 2014 De Engel was gesloten en De Barderij in 2016 een toeristisch café werd, zit hier tegenwoordig alleen The Queen's Head nog.

---

Memorabilia: Zeedijk @ Historypin

Amsterdam.nl: De ondergang van de Zeedijk

Reinwardt Academie: Onderzoek naar Hartjesdag


Nieuws- en achtergrondartikelen:

Parool.nl: Het Spinhuis was een tuchthuis voor vrouwen: ‘Tegen betaling kon je naar vrouwen kijken die waren opgepakt’ (2024)

GayNews.nl: Nieuwe eigenaar voor Café The Queens Head (2023)

Parool.nl: 't Mandje, iconisch café op de Zeedijk, heropent deze zomer (2022)

Oneindig Noord-Holland: 'Inclusie en diversiteit zitten in de aard van de Zeedijk' (2022)

Parool.nl: Café ’t Mandje verkocht aan NV Zeedijk, blijft roze bolwerk (2020)

Parool.nl: Halsema sluit vier zaken op de Zeedijk (2019)

Winq.nl: De diepte in met Dusty, de onvolprezen bingokoningin van de Zeedijk (2018)

Parool.nl: Homohoreca Zeedijk dreigt te verdwijnen (2015)

GayNews.nl: Nieuwe eigenaar voor Café The Queen’s Head (2015)

NRC.nl: De mensen van de Dijk (1999)